2e column van Co
 

"Al het goede komt van boven"

 
Door Co van Liere
 
We staan aan de vooravond van grote transities en transformaties in onze energievoorziening. De Europese regeringsleiders hebben eind 2008 knopen doorgehakt om te komen tot een duurzamere samenleving. Twintig procent energiebesparen en twintig procent duurzame energie in het jaar 2020 volgens de formule 202020. Maar een echte transformatie naar een duurzamere samenleving vereist meer en het is van het grootste belang dat politici en beleidsmakers zich dat goed realiseren. Waardeoptimalisatie moet gaan prevaleren over economisch fundamentalisme, het GNP (Groen Nationaal Produkt) over het BNP (Bruto Nationaal Produkt) en duurzaam grondstof beheer over korte termijn winstmaximalisatie. Fundamentele denkslagen en ingrepen die veel verder gaan dan toekomstig wat fossiele grondstof besparen of vervangen door zonne-energie.
 
De energie van de toekomst zit niet 100 meter onder de grond maar 100 miljoen km boven de grond. De hoeveelheid zonne-energie die de aarde bereikt is enorm. In één uur onderschept de aarde een energiestroom die overeenkomt met het jaarlijkse wereldenergieverbruik. In Nederland stort de zon in 3 à 4 dagen meer energie over ons uit dan we in het gehele jaar verbruiken. Maar nog steeds zien veel mensen zonlicht als een minderwaardig produkt terwijl het exergetisch dezelfde intrinsieke waarde heeft als elektriciteit. We zullen dus een slag in ons denken moeten maken. Veel van de energie bij de huidige conventionele processen wordt geproduceerd bij onnodig hoge temperaturen en vervolgens ondoelmatig gekoppeld aan de gewenste energiedienst. Dit resulteert in een hoog brandstofverbruik. Neem b.v. de verwarming van huizen en gebouwen waar we na verbranding van aardgas de temperatuur met 2000 oC verlagen terwijl we de zonne- of aardwarmte met een warmtepomp slechts 20 oC in temperatuur hoeven te verhogen. Dan gaat het verwarmingsproces tweemaal zo efficiënt en is het net zo behaaglijk in huis of kantoor.
 
Veel van onze energiediensten zijn gebaseerd op foute uitgangspunten en we moeten stoppen om de daarvoor gebruikte oude technieken verder te ontwikkelen. We kunnen beter nieuwe strategieën en technieken oppakken en implementeren vanuit de juiste grondbeginselen. Zo’n strukturele verandering wordt tegengewerkt door de gevestigde orde die de economische macht in handen heeft. Warmtepompen leiden tot minder gasverbruik maar hoger stroomverbruik. De energiebedrijven missen een deel van de gasinkomsten maar verhogen de elektrische aansluitwaarde met voor de gebruiker navenant hogere totaalkosten. De installateurs zijn gasfitters die plotseling de verkeerde opleiding en training gehad hebben. De klassieke wijsheden van de oude economie gelden voor het installatiebureau plotseling niet meer. Het omschakelen naar een duurzamere samenleving vereist derhalve meer dan alleen een technische of beleidsmatige omslag.
 
De fossiele brandstoffen staan ondertussen in het verdomhoekje, maar hoe kan zo’n prachtprodukt van onze levende planeet nou toch zo’n slechte naam gekregen hebben? In essentie heeft het er mee te maken dat we in het verleden niet altijd even goed hebben nagedacht over de benutting daarvan. Nederland heeft ooit in Slochteren het witte goud mogen ontdekken. Winstmaximalisatie was het doel van de exploitatie, niet waardeoptimalisatie. De overheid bleef er Freudiaans ‘ver’ van; het aardgas was een “commodity”, een verbruiksartikel dat vooral werd verhandeld en verbrand. De echte waarde en potentie voor multigeneratie werd nauwelijks herkend of opgepakt. Wat zou dat dan voor ons witte goud hebben betekend? Heel simpel gezegd, in plaats van wit goud te verkopen hadden we beter sierraden van wit goud kunnen maken en verkopen. Ik doel hierbij op het produceren en exporteren van polymere produkten en elektriciteit met lokaal gebruik van warmte, water en CO2. Zelfs als de overheid in het kader van de vrije markteconomie er ‘verre’ van had willen blijven, had ze met voorschriften en regels beter kunnen inzetten op veredelen en converteren dan op verhandelen en verbranden.
 
Europa is een markt van 450 miljoen inwoners, voor 80% gebouwd op import energie. Door de  afhankelijkheid van brandstoffen uit onstabiele landen of regio’s is deze markt gebouwd op drijfzand. En dat terwijl de zon betrouwbaar en kostenloos 100 maal zo veel energie over ons uitstort als we totaal verbruiken. President Obama ziet voor de Verenigde Staten in de groene transformatie de weg naar economisch herstel, energie onafhankelijkheid en aanpak van de milieuproblematiek.  In het verleden is ook altijd weer gebleken dat bedrijven die vooraan stonden in zo’n transformatieproces tot de meest succesvolle bedrijven in hun branche werden. We kunnen voorlopig niet zonder de fossiele brandstoffen, maar net als bij hybride automobielen kunnen we wel streven naar een hybride energievoorziening waardoor we onze samenleving efficiënter, onafhankelijker en duurzamer maken dan nu het geval is. Mits we denken en werken vanuit de juiste grondbeginselen. Het wordt een lange weg, maar daarbij schiet mij een citaat van ‘von Goethe’ te binnen: “Wer niemahls ruht, wer mit Herz und Blut auf Unmögliches sint, der Gewinnt” (J.W. von Goethe, 1749-1832)
 
download deze column